rimonter
| avou ene sipotchåve voyale | avou ene divanceye voyale | sipotcheye cogne |
|---|---|---|
| rimonter | ermonter | rmonter |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « monter » avou l’ betchete « ri- » des viebes
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀi.mõ.ˈte/
- Ricepeures : ri·mon·ter
Viebe
[candjî]| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | r(i)monte |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | r(i)montez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | r(i)montans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | r(i)montnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | r(i)montrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | r(i)montéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | r(i)monte |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | r(i)monté |
| Ôtes codjowaedjes | come bouter |
rimonter
- (viebe å coplemint) fé rivni pus hôt.
- Rimonte tes marones po passer l' bî.
- (v. sins coplemint) monter après awè dischindou.
- (Il ont stî a Han a velo) Po dischinde, ça aléve, mins cwand ç' a stî po rmonter.
- Et les ptitès båsheles ? Vos dirîz des princesses
Télmint k’ ele fjhèt l’ hôtinne avou les ptits valets,
Divins les barketes ki dschindént
Et ki rmontént… — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’èst l’ fièsse », 1912-1913, p.74 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) monter co on côp.
- I vlèt rmonter ene ekipe di fotbal.
- Plin come ene basse, påtriyant-st e latén,
Wiyåme rimonte ses grés come s’ aléve a ene tchapele
Tot s’ dijhant dvintrinnmint :
« A ké sint
Va dju mete ene tchandele ? » — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Wiyême li crustin », 1922, p.105-106 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) rifé, après awè dismonté.
- Cwand il a yeu tot tchicté so l' ôrlodje, i n' l' a nén seu rmonter.
- (viebe å coplemint) ritinde li rsôrt d' ene ôrlodje, d' ene monte.
- Djel vou bén croere ki t' monte est arestêye: ti n' l' as nén ddja rmonté.
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») dater d' on trevén.
- Nos beas, nos haitîs, nos francs, nos djoyeus cramignons, ki l' peupe di Lidje a rovyî po-z aprinde des sots resploes d' Amerike et d' Paris, ki ni lyi djhèt rén a l' åme, et k' i repete ås fiesses come ene xhalêye mecanike ki fwait des curs a vs disteler l' ålouwete, nos cramignons, dis dj', rimontèt d' après Wilmote al Treske do tins d' Tchårlumagne, et al carole. — Joseph Mignolet, "Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.17 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) (mot d' costire) esse trossî.
- Ele esteut surmint foirt djinnêye
Paski s' cote rimontéve trop hôt
Asteure ele vis schouve li pavêye,
Avou s' rôbe k' ele rilive trop pô— Martin Lejeune, "Abèye, vite on p’tit galant" (fråze rifondowe).
- Ele esteut surmint foirt djinnêye
Parintaedje
[candjî]- rimontaedje
- ramonter
Loukîz a : « monter »
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
